باگسترش فرهنگ خودمراقبتی "قلیانها را گلدان کنیم"

مواد دخانی فقط منحصر به سیگار نیست و هر ماده یا فراورده ای که تمام یا بخشی از ماده خام تشکیل دهنده آن گیاه توتون یا تنباکو یا مشتقات آن باشد جزء دخانیات محسوب شده؛ بنابراین پیپ یا قلیان نیز جزء مواد دخانی محسوب می شوند. متاسفانه در حال حاضرترکیبات مخصوص تنباکو که فروخته می شوند اغلب با میوه ، عسل ، شهد و بعضی گیاهان با غلظت زیادی طعم دار شده اند که جذابیت کاذب درمصرف کننده ایجاد می کند. تنباکوهای معطر سرطان‌زا و دارای کیفیت بسیار پایینی هستند.

امروزه مصرف بی رویه محصولات دخانی به ویژه قلیان در برخی از محافل خانوادگی بالاخص از سوی نوجوانان ، جوانان و زنان ،به عنوان یک تفریح و تفنن، یکی از بزرگترین دغدغه متولیان سلامت می باشد .چراکه مواد دخانی شوخی ندارند.بیش از 7هزار ماده و ترکیب شیمیایی در دود سیگار وجود دارد که بسیاری از آنها سمی هستند و می توانند منجر به آسیب فوری شوند.

استعمال دخانیات طی قرن حاضر باعث از دست دادن جان انسانهای زیادی شده است، بنابراین پی بردن به اهمیت کاهش استعمال دخانیات در بین نوجوانان ،جوانان و زنان و مبارزه با این معضل باعث نجات جان افراد بسیاری خواهد شد.

براساس گزارش سازمان بهداشت جهانی، مصرف دخانیات به طور متوسط 10-8 سال طول عمر افراد را کاهش می دهد و این میزان برای افرادی که در میان سالگی فوت می کنند به حدود 22سال می رسد. محصولات دخانی(سیگار، پیپ، قلیان و...) به هر شکلی مضر است و باعث مرگ و میرو ناتوانی می شود. از مهمترین عوارض استعمال دخانیات؛ بیماری های قلبی عروقی، سرطان ها، عوارض پوستی و عوارض بارداری را می توان اشاره کرد. همچنین با توجه به اینکه میزان دود در هر وعده قلیان معادل 80 تا 100 نخ سیگار بوده و آلودگی تنباکو های معطر به ترکیبات سرطانزای همچون بنزن ، فلزات سنگین و نگران کننده تر آنکه آلودگی تنباکوها حین آماده سازی به برخی از مواد روانگردان این دغدغه را دوچندان ساخته است . برخی از مهمترین موادی که نوجوانان و جوانان، بخصوص زنان و دختران جوان را به سمت مصرف مواد دخانی سوق می دهد، شامل عرضه روزافزون و شایع در اماکن تفریحی و رستوران ها و قهوه خانه ها، تبلیغات فریبنده در مورد قلیان و تنباکوهای میوه ای و معطر، کاهش قبح مصرف دخانیات و نداشتن مهارتهای زندگی لازم برای مقابله با استرس ها و ناملایمات زندگی، از جمله مهارت "نه" گفتن است.

باید تلاش کرد تا فرهنگ خود مراقبتی در بین شهروندان گسترش یابد و مردم برای کنترل سلامت خود به سطحی از دانش، نگرش، مهارت و صلاحیت برسندتا از رفتارهای پرخطر مانند استعمال دخانیات جلوگیری گردد.

لذا برای تحقق این امر علاوه بر همکاری سازمان و ارگان های مربوطه، رسانه های جمعی، بخصوص سازمان صدا و سیما نیز می توانند نقش موثرتری را در نهادینه کردن فرهنگ آموزش سلامت در سطح کلان کشور ایفا کنند.ناگفته نماند که  نقش خانواده در پیشگیری از مصرف دخانیات: بسیار حائز اهمیت است چرا که  بسیاری از رفتارهای غیربهداشتی از سنین پایین و متاثر از فرهنگ خانواده شکل می گیرند. خانواده با انتخاب تفریحات مناسب و الگوهای رفتاری سالم می تواند آینده سالم فرزندان خود را تضمین کند؛ برای این منظور باید:

ü     برای حفاظت خود، خانواده و همه عزیزانتان، منزل و وسیله نقلیه خود را عاری از دخانیات کنید؛

ü     از مردم بخواهید که در اطراف شما و عزیزانتان سیگار و هیچ گونه مواد دخانی(اعم از پیپ، قلیان و ...) مصرف نکنند.

ü     از عدم مصرف هرگونه مواد دخانی در مهدکودک و یا مدرسه و یا محل نگهداری فرزندانتان مطمئن شوید.

ü     رستوران ها، مکان های تفریحی و اماکن عمومی را انتخاب کنید که عاری از دخانیات باشند.

ü     الگوی مناسبی برای فرزندانتان باشید و هرگز برخلاف گفته خود عمل نکنید؛

ü     فرزندان خود را نسبت به مضرات و عواقب ویرانگر مواد دخانی آگاه کنید؛

ü     همواره در نظر داشته باشید که خانواده ها در زمینه پیشگیری از استعمال دخانیات نقش بسیار موثری برعهده دارند؛

ü     به منظور پیشگیری از سیگاری شدن فرزندان، قدرت "نه" گفتن را در آنان تقویت کنید؛

ü     دنیایی ایجاد کنید که در آن دیدن افرادی که سیگار یا قلیان می کشند یا از سایر محصولات توتون و تنباکو استفاده می کنند برای آنان مطلوب نباشد؛

ü     خودتان الگو باشید و اگر احیانا سیگار می کشید، با ترک سیگار خود فرزند نوجوانتان را نیز به اجتناب تشویق نمایید؛

ü     دوران بلوغ و جوانی زمانی است که افراد بیشترین آسیب پذیری را نسبت به شروع مصرف دخانیات دارند؛ ونوجوانان و جوانان نسبت به بزرگسالان آسیب پذیرترند و بیشتر تحت تاثیر تبلیغات قرار می گیرند.

"با خود مراقبتی تنگ قلیان را پر آب کنید اما نه برای دود سرطانزای قلیان بلکه برای عطرآفرینی گل ها"