خطرات رودخانه دز و راهکارهای مقابله با غرق شدگی

دکتر حمید رضا آقاباباییان

عضو هیات علمی و رئیس مرکز تحقیقات تغییر اقلیم و سلامت دانشگاه علوم پزشکی دزفول

دکتر آقابابائیان عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی دزفول در پنجمین کنگره ملی غرق شدگی ضمن ارایه سخنرانی در مورد غرق شدگی در رودخانه دز بعنوان یکی از نقاط پر خطر غرق شدگی در رودخانه های کشور، ضمن حساس سازی مسئولین کشوری حاضر در این کنگره نسبت به آمار بالای غرق شدگی در رودخانه دز و عدم اختصاص امکانات و بودجه مناسب برای پیشگیری از غرق شدگی در این رودخانه، به ارائه راهبردها و روش‌های پیشگیری از خطر غرق شدگی در رودخانه ها پرداخت. وی در این راستا بیان نمود که پیشگیری از غرق شدگی در رودخانه ها در جهان کاملا به صورت علمی، عملیاتی و با هماهنگی بین بخشی انجام می شود و راهکارهای غرق شدگی در جهان بر پایه 8 اصل راهبردی; شناسایی خطر و توسعه تحقیقات غرق شدگی، کاهش تاثیرپذیری، ارتقای درک خطر و سیاستگذاری صحیح، وضع قوانین پیشگیرانه، افزایش ظرفیت و توانمندی ها، ارزیابی پزشکی قبل از شنا، ارتقای آموزش و ایمنی و در نهایت کاهش مواجهه و بهسازی محیط می باشد که باید در هر منطقه جغرافیایی بر اساس علل و زمینه های غرق شدگی، مقبولیت فرهنگی اجتماعی و ارزیابی خطر در آن منطقه انجام گردد.

مقاله روش های پیشگیری از غرق شدگی در رودخانه ها

مقدمه: غرق شدگی یک مشکل عمده بهداشت عمومی و یکی از ده علت اصلی مرگ و میر کودکان و نوجوانان بین 1 تا 24 سال درجهان بوده که بیش از 90 درصد مرگ و میر ناشی از آن در کشورهای کم درآمد و متوسط اتفاق می افتد و تا به امروز تأثیر آن تا حد زیادی ناشناخته بوده است. غرق شدن ممکن است برای هر کسی که به آب دسترسی داشته باشد، اتفاق بیفتد و آن فرد را در عرض چند ثانیه و اغلب بی صدا غرق کند. غرق شدگی یک عامل مرگ قابل پیشگیری است که در دهه گذشته در جهان باعث 2.5 میلیون مرگ شده است. از اینرو حرکت به سوی پیشگیری می تواند یکی از مهمترین عوامل کمک به کاهش مرگ و میر حاصل از غرق شدگی در جهان باشد. از آنجا که رودخانه ها یکی از مکان های مهم و منحصر به فرد غرق شدگی در جهان می باشند، این مطالعه به عنوان یک مطالعه مرور نظام مند با هدف تعیین راهبردها و راهکارهای پیشگیری از غرق شدگی در رودخانه ها انجام شده است. 

روش کار: در این مطالعه مروری نظام مند از روش پریزما جهت بررسی و گزارش استاندارد مطالعات مروری نظام مند استفاده شد. با استفاده از کلید واژه های مرتبط با (غرق شدگی، رودخانه، پیشگیری) به جستجو در پایگاه های اطلاعاتی انگلیسی (WoS, PubMed, Scopus) و موتور جستجوگر Google Scholar و برخی وب سایت های منابع خاکستری بدون در نظر گرفتن محدودیت زمانی پرداخته شد. جهت تکمیل جستجوی مطالعات، به بررسی ارجاعات مقالات مرتبط نیز پرداخته شد. همچنین وب سایت های معتبر از جمله وب سایت سازمان بهداشت جهانی، مرکز کنترل و پیشگیری از بیماریهای آمریکا، اتحاد ملی پیشگیری از غرق شدن، سازمان صلیب سرخ و غیره بدون هیچ محدودیتی در روش انجام مطالعات مورد جستجو قرار گرفت. پس از گردآوری نتایج جست وجو، ابتدا مطالعات توسط دو محقق بصورت جداگانه بر اساس عنوان، خلاصه و کلمات کلیدی، و سپس متن کامل متون مطالعه شد. چنانچه متون با معیار ورود و خروج همخوانی داشت و کیفیت لازم بر اساس چک لیست (JBI) را داشت، از نتایج آن ها در مطالعه مروری استفاده شد.

یافته ها: از میان 560 مقاله، دستور العمل، راهنما و سایر متون علمی معتبر یافت شده، 70 متن کامل  پس از حذف موارد تکراری و غیر مرتبط مورد ارزیابی نهایی و استخراج داده ها قرار گرفت. نتایج فهرست اولیه داده های مستخرج از 251 راهبرد و یا راهکار پیشگیری از غرق شدگی در رودخانه ها پس از حذف موارد تکراری به 80 مورد خلاصه و اصلاح شد. سپس راهبردها و راهکارهای استخراج شده جمع بندی و در8 استراتژی نهایی دسته بندی شدند، که به ترتیب شامل شناسایی خطر و توسعه تحقیقات، کاهش تاثیرپذیری، درک خطر و سیاستگذاری صحیح، وضع قوانین پیشگیرانه، افزایش ظرفیت و توانمندی ها، ارزیابی پزشکی قبل از شنا، ارتقای آموزش و ایمنی و در نهایت کاهش مواجهه و بهسازی محیط بودند.

بحث و نتیجه گیری: در این مطالعه مروری نظام‌مند، راهکارها و راهبردهای پیشگیری از غرق شدگی در رودخانه ها استخراج شد. با توجه به اینکه غرق شدگی در رودخانه ها یکی از حوادث و فوریتهای مهم نظام سلامت می باشد و بطور مستقیم می تواند عملکرد نظام سلامت را تحت تاثیر قرار دهد؛ بنابراین استخراج، شناسایی و طبقه‌بندی راهبردها و راهکار‌های پیشگیری از غرق شدگی در جهان می تواند راهنمای بسیار مطلوبی برای محققان، سیاستگذاران و برنامه ریزان بهداشتی در راستای تدوین استراتژی های موثر برای پیشگیری و کاهش خطرات ناشی از غرق شدگی  در مناطق در معرض این خطر باشد.

مقاله رودخانه

مقدمه: غرق شدگی یکی از علل اصلی مرگ های غیرعمدی است. تخمین زده می شود که سالانه حدود 236 هزار مورد غرق شدگی در جهان اتفاق می افتد. مناطقی که بیش از 4.09 مرگ در 100 هزارنفر دارند، جزو محل های پرخطر غرق شدگی محسوب می گردند. رودخانه ها یکی از مهمترین محل های غرق شدن هستند که برخلاف سایر مکان های غرق شدگی از جمله استخرهای شنا و سواحل، اقدامات پیشگیرانه کمتری برای آن ها انجام می شود. شواهد نشان می دهد که رودخانه دز شهرستان دزفول در استان خوزستان، یکی از مکان های پرخطر وقوع غرق شدگی در کشور ایران است. این مطالعه به عنوان یک مطالعه موردی با هدف بررسی خطر غرق شدگی و معرفی رودخانه دز بعنوان یکی از مهمترین  محل های غرق شدگی در کشور که نیازمند اقدامات پیشگیرانه می باشد، انجام شده است.

روش کار: این مطالعه موردی بر اساس اطلاعات رسمی سازمان پزشکی قانونی کشور، مرور متون و شواهد و اطلاعات میدانی در ارتباط با خطر غرق شدگی در رودخانه دز در سال 1401 انجام شده است. اطلاعات موجود در بانک های اطلاعات علمی بین المللی، بانک های اطلاعات علمی داخلی، گزارش های نهادهای پاسخگو شامل هلال احمر، اورژانس و شهرداری دزفول بررسی و تحلیل گردیدند. هم چنین از اطلاعات رسمی سازمان پزشکی قانونی در خصوص غرق شدگی در رودخانه دزفول استفاده گردید. برای تکمیل اطلاعات از روش مشاهده و مصاحبه میدانی نیز استفاده گردید.

یافته ها: رودخانه‌ی دز از رشته کوه های زاگرس میانی سرچشمه می‌گیرد و با عبور از شهر حدوداً 270 هزار نفری دزفول در شمال استان خوزستان، یکی از مهمترین سرمایه های اقتصادی، اجتماعی و گردشگری این شهر محسوب می شود. این رودخانه در مسیر حدوداً 10 کیلومتری خود، یکی از پرخطرترین نقاط غرق شدگی در کشور ایران را شکل می دهد. بین سالهای 1391 تا 1400 در کشور ایران به طور میانگین سالانه حدود 1042 نفر غرق شدگی گزارش شده است، به طوری که بیشترین میزان شیوع غرق شدگی در دهه ی گذشته بین استان های کشور را  استان خوزستان با میانگین حدود 140 نفر در سال به خود اختصاص داده است. با نگاهی به آمار پزشکی قانونی درمی یابیم که بیشترین میزان مرگ و میر در استان خوزستان نیز مربوط به غرق شدگی در رودخانه دز بوده است، به طوری که موارد غرق شدگی در رودخانه دز بین سال 1377 الی 1398 بیش از 573 نفر (متوسط 28 نفر در سال) بوده است. علی رغم تکرار روند سالانه مرگ و میر در رودخانه دز، مشاهدات میدانی نشان می دهد که در برخی نقاط این رودخانه، کمپ های نجات غریق رسمی به اندازه کافی و با استاندارد های لازم وجود ندارد. هم چنین بعلت کمبود امکانات و تجهیزات امدادی مورد نیاز، عموماً امکان دسترسی سریع به غرق شدگان نیز امکان پذیر نیست.

بحث و نتیجه گیری: غرق شدگی در رودخانه دز شهر دزفول، این شهر را به یکی از شهرهای پرخطر غرق شدگی در جهان تبدیل کرده است. بنابراین رودخانه دز باید جزو اولویت های مهم کاهش خطر غرق شدگی درکشور محسوب گردد. این موضوع نیازمند یک اقدام علمی فوری در راستای کاهش غرق شدگی و صدمات آن می باشد. پیشنهاد می گردد که نه تنها برای رودخانه دز، بلکه برای کلیه رودخانه های کشور که خطر غرق شدگی در آنها بالا است، علاوه بر مشخص نمودن علل اصلی غرق شدگی، آسیب پذیری و نقاط پرخطر غرق شدگی در آنها، روش های  پیشگیری از غرق شدگی مبتنی بر شواهد جدید و علمی برای این مناطق در نظر گرفته و اجرا شود.